Hitzak

  • Zermatt: seigarren eguna

    Eguraldia aldatzen ari da. Goizean euria izan dugu, euritakoak ere erosi behar izan ditugu. Mendira joan ezinik, herrian gelditu gara. Lehenik eta behin nahi beste tren eta telekabina hartzeko pasea itzuli dugu eta ondoren Ingelesen eliza ikustera joan gara, hamaikak arte. Goizeko gainontzeko orduak  Matterhorn museoa ikusten eman dugu. Oso interesgarria izan da eta gutxienez pare bat ordu egon gara bertan, bazkal ordurarte.

    Museoak Matterhornen tontorra zapaldu zuen lehenengo espedizioaren berri ematen du. Whymper eta beste seiek zazpi saiakera behar izan zituzten mendiaren punturik garaiena zapaltzeko. Jaitsieran, ordea, kideetako batek irrist egin eta hamildu egin zen bera eta beste hiru, alkarekkin mantentzen zituen soka fina apurtu zelako. Whymper eta bi gidari baino ez ziren bizirik atera. 1965eko uztailaren 14ean gertatu zen hori oker ez banago.

    Abenturan parte hartu zuten kideen izenak kale nagusian daude.

    Horrez gain Zermatt eta inguruetako herrixketako bizilagunen bizimodua azaltzen da museoan, eta Alpeetan turismoak izan duen eragina.

    Bokata hoteleko pasabidean dagoen mahai batean jan dugu, esku eta besoak aldian aldiro mugitu bitartean argia itzali ez zedin. Eguzkia irten da eta arratsaldean Rondara joateko erabakia hartu dugu. Ronda Zermatt baino lehenago dagoen herri bat da.

    Hasieran bideak gora eta behera egin du, baina Taschera (beste herri bat, Zermatt eta Ronda artean dagoena) iritsitakoan, bidea zabaldu eta lautu da. Ibaiaren ondoan dago paseoa, zuhaitz artean, eta primerakoa da oinez zein bizikletaz ibiltzeko. Taschera iritsi garenean, ordea, euri gizi batzuk somatu ditugu. Ez diegu garrantzi handirik eman eta ibiltzen jarraitu dugu.

    Euria gogoz egiten hasi da berriro ere, goizean bezala, eta amaierara noiz iritsiko ote ginen galdetzen hasi gara gure buruari. Hiru ordu inguru behar izan dugu eta espero baino nekatuago iritsi gara. Nekea pilatzen ari zaigula dirudi.

    Rondan trena hartu eta Zermattera bueltatu gara. Dutxa baten ostean afaltzera joan gara interneteko toki ezagun baten gomendioa jarraituz. Niri ez zait hain ona iruditu, baina tira. Afal ondoren ez da paseorik egon, tenperaturak behera egin duelako.

    Biharko eguraldia begiratu dugu eta eguzkia egingo duela dirudi. Gaurko ere eguzkia iragartzen zuen baina eta batek daki zer egingo duen.

  • Zermatt: bosgarren eguna

    Eguna ohi baino motelago hasi da. Lainoak inguruko mendi garaienak estaltzen zituen eta giroa goibela zen. Gizakiok ere polikiago genbiltzan. Josebak Hortli Hut aterpetxera igotzeko asmoa zeukan eta —berak onartuko ez duen arren— apur bat urrunago ere, baina behingoz sena gailendu da eta bertan behera utzi du asmo zoro hori.

    Zermattetik Furira joan gara oinez. Furi Zermatt baino garaiago dago eta beraz ibilbide erdia aldazgora izan da eta beste erdia aldazbehera. Eguzkia atera da eta tenperaturak gora egin du, atzokoen parekoa bilakatzeraino. Furin freskagarri bat edan eta itzulerako bideari ekin diogu. Igoera zinez polita izan da, zuhaitz artean. Jaitsiera, aldiz, ezaguna zitzaigun eta ez zituen hainbeste zuhaitz (eta beraz itzal). Lehenengo egunean Gormegratetik Zermattera jaitsi ginenean ere zati hau egin behar izan genuen.

    Ibilbidea motza izan da, 5,75 kilometrokoa eta Zermatten bertan bazkaldu dugu ogitartekoa, eliza atzekaldean dagoen parke txukun batean. Arratsaldean batzuk herrian gelditu dira, eta beste batzuk Gornegratera igo gara laban baten bila. Dendako emakumea oso atsegina izan da. Labana bat erosi dugu eta izena grabatu digu, baina horrez gain etxetik generaman labanean ere grabatu digu izena debalde.

    Gornegratera kremailerazko tren batean igo eta jaisten da normalean, 1,200 metroko desnibela ekidin nahi baduzu behintzat. Bidaiak 35-40 minutu inguru tardatzen du eta lokartzeko modukoa da, batez ere gu bezala bost egunetan hiru aldiz egin baduzu joan-etorria.

    Zermatten berriro, goizean utzitako arropa zikina jaso dugu labanderiatik. Uruguaiko emakume bat da nagusia eta Katalunian apartamentu bat dauka. Hitz egiteko gogoz zebilen.

    Kanpotik argi dekadente bat daukan jatetxera sartu gara geroago, afaltzeko asmoz. Hogei bat minutu itxaron behar izan dugu mahairen bat libratu artea. Barrutik ez zen batere kutrea eta oilasko paparra primerakoa izan da; txikiegia nire gustorako. Paparrarekin batera entsalada erraldoi bat zetorren, handiegia nire gustorako.

    Afal ondoren herriko kaleetan zehar ibili gara. Gaurkoan ez dago musikarik eta askoz hobeto lo egingo dugulakoan nago.

  • Zermatt: laugarren eguna

    Gaurko plana oso garbi geneukan: “bost lakuen ibilbidea” egitea zen asmoa eta hala izan da. Ibilbidea zirkularra da, 12,5 kilometroko luzerakoa, umeekin egiteko aproposa [edo hori diote irakurritako liburuek]. Bost lakuak desberdinak dira, eta horietako bat Zermatten hondartzatzat daukate: umeentzak jolasteko tokiak, mahaiak, barbakoak, lakua bera…

    Hasieran primeran, baina gero aldapa zentzuz aldatu eta goruntz egin behar izan dugu. Hori ez zaigu hainbeste gustatu. 500 metroko desnibela kalkulatu dugu. Gaurkoan ere eguzkia izan dugu lagun eta 30°-ko tenperaturari ihes egitea ez da erraza izan.

    2009an Chamonixen hotza eta haizea izan ziren protagonista, eta altuera antzekoetan antzeko giro edo tenperatura aurkitzea espero nuen, baina beste behin oker nenbilen: bero egiten du bai haranetan baita mendi tontorretan ere, eta haizerik ere ez dago. Atzokoa da adibide garbiena, 3,883 metrotan ibili ginen eta manga motzean aritzeko giroa zegoen. Ziur asko arropa lodiren bati ez genion muzinik egingo, baina jasangarria zen.

    Bost lakuen ibilbidea amaitzeko Rothorn mendi puntara hurbildu gara telekabinan. Atzokoak 100 pertsonentzat tokia zuen; gaurkoak 150 pertsonentzat. 150 pertsona hari ziztrin batetik zintzilik! Bertatik panoramika bat egiten saiatu naiz, baina haizerik egon ez arren, tripode batek izugarri lagunduko lidake. Panoramikan, hemen egiten ari naizen argazki guztietan bezala, Matterhorn ikusten da.

    Matterhorn ez da inguruko mendi altuena. Cervinok  4,478 metro ditu, Liskammek 4,527, Dufourspritzek 4,634, Täschhornek 4,490, eta Domek 4,545. Orduan nola da posible Matterhorn ezagunena izatea? Zalantzarik gabe ikusgarriena da, bera da argazki guztietan jaun eta jabe. Inguruan ez du mendi alturik, eta horregatik bere handitasuna are handiagoa dirudi, gehiago nabarmentzen da. Berau eskalatzeko zailtasunak ere laguntzen du Toblerone txokolatearen irudiaren mitoa handitzen. Eta bertan hildakoen kopuruak.

    Garaiena izan ez arren, mendi honen ospeak jende andana erakartzen du eta aipatutako zailtasunak bizitza ugari izorratu ditu. Zermatten dauden hilobiak dira horren gogoangarri. Gaur gaueko hamarrak aldean oraindik ikusten ziren argitxoak Matterhornen behera, baita larrialdietarako aterpetxean ere. Jende larregik gutxiesten ditu mendien arriskuak.*

    Eta erietxea? Arrastorik ere ez. Gaur izan da polizia ikusi dugun lehen eguna eta horietako batek denbora luzez goitik behera begiradarekin arakatu ondoren ea euskaldunak ginen galdegin digu. Bera Madrilen jaioa omen zen. Suhiltzaileak ere batek daki non dabiltzan.

    Afaltzeko gazta fondue bat eskatu dut zerbitzari kubatar bat zeukan jatetxe dekadente batean.

    Zermatt berezia da autorik ez duelako. Ez behintzat erregai fosilak erretzen dituztenak. Furgoneta elektriko txiki batzuekin egiten dute guztia hemen. Turistak tren geltokitik hotelera eraman, denda eta jatetxeen merkwntziak banatu… hori bai, ziztu bizian dabiltza ezpaloirik ez duen herritxo honetan, eta arriskutsuak iruditzen zaizkit.

    Kaleak isilak dira beraz, kale nagusian batek-daki-zein-aitzakiarekin ospatzen ari diren jaiarengatik izango ez balitz. Musika teknoa eta behar baino gehiago edan duen jendea udako gau epel batean, begirik ez biltzeko osagai aproposak. Ea behintzat ez datozen leiho azpira oka eta bestelako gauzak egitera.

    * Cervino konkistatu nahi dutenek Hortli Hut aterpetxean lo egiten dute, goizeko ordubietan jaiki eta lauetan goranzko bideari ekiten diote. Behean egon beharko lirateke 9 eta 16 orduko tartean. Arratsaldeko zortzietarako ez litzateke inor Matterhornen gora eta behera ibili beharko.

  • Zermatt: hirugarren eguna

    Gaurko eguna atzokoa bezalaxe hasi da. Zermattetik bertatik irteten den telekabina hartu eta Schwarzsee-ra joan gara, baina gaurkoan telekabinan eserita jarraitu dugu apur bat luzaroago. Batek daki zein “geltokitan” jaitsi, eta funikularrera sartu gara. Bidaia honetako punturik altuenera eraman gaitu honek, Matterhorn glaciar paradise-ra. 3,883 metro zehatz mehatz.

    Harkaitzean egindako galeria batzuek osatzen dute glaciar paradise delakoa. Galeria horretan lehena areto txiki bat da. Suitzako alpeei buruzko bideo didaktikoak emititzen dituzte. Eserlekuek arrautza itxura dute eta ipurdian berogailua dute. Galerian aurrera eginda igogailu bat dago, goiko solairura igotzeko balio duena. Bertatik ikusten dena izugarria da eta benetan gomendagarria eguzkia dagoen egunetan, baina jendez gainezka dago.

    Ia amaieran beste igogailu bat dago, baina honek beheruntz eramango zaitu. Izotzean egindako tunel sare bat ikus daiteke eta tuneletan izotzez egindako eskulturak. Chamonixen egon ginenean antzeko zerbait ikusi genuen, beraz ez gara larregi harritu.

    Galeriaren amaieran jatetxea eta eski pistak. Eta beherako bideari ekin diogu, teleferikoan.

    Schwarzseen gelditu eta bertako aterpetxean bazkaldu dugu.Patata zopa saltxitxa zatiekin espero baino gozoagoa izan da. Bazkal ondoren erabaki dugu lehenengo eguneko tokira itzultzea –Gornegrat-era– laban bat erosi eta izena grabatzeko asmoz. Azkar jaitsi gara Zermattera eta trena hartu, baina iritsi garenerako itxita zgoen, arratsaldeko lauetan ixten omen zuten. Esku hutsik egin dugu 35 minutuko beherako bidaia.

    Arratsalde-gauean afaltzeko toki baten bila ibili gara eta izugarri itxaron behar izan dugun arren eskatutakoa dastatzeko, ez da batere gaizki egon. Paseo txiki bat errekaren inguruan eta hotelera, lo egitera.

    Ibili gutxi ibili gara, baina nekea nabaritzn dut eta hanketan ditudan 27 eltxo-ziztadak berpizten ari zaizkidanez, egunak luze samarrak iruditzen ari zaizkit.

    Bihar: bost lakuen bira

  • Zermatt: bigarren eguna

    Matterhorn edo Cervino menditzarraren magalean ibili gara gaur; batzuk gehiago, besteak gutxiago. Telekabina hartu dugu Zermatt bertatik eta Schwarzsee “geltokian” jaitsi gara. Bertatik hasi dugu ibilbidea baina oso aldapatsua zenez, Gasteizkook ordubete pasatakoan bertan behera utzi dugu ibilbidea. Santurtzikoek aurrera jarraitu dute eta Hörnli Hut aterpetxeraino iritsi dira.

    Horixe da Matterhornera igo nahi dutenen azken geldialdia. Bertan lo egin eta goizeko ordubietan abiatzen dira gailurra zapaltzeko asmoz. Hortik aurrera eraikuntza bakarra dago, larrialdietarako baino erabiltzen ez dena. Bi litera baino ez omen ditu baina benetako larrialdi batean batek daki zenbat mendizale sartuko lirateken.

    Bitartean Gasteizko taldeak beste ibilbide bati ekin dio baina amore eman du bidea ondo seinalatuta ez zegoelako. Harkaitzak eta harriak baino ez daude hemen: ez zuhaitz, ez belar, ez ezer. Belarrik ez dagoenez, zaila egiten da bidea asmatzea, ez dagoelako jakiterik zein den gehien zapaldutako ibilbidea.

    Atzoko jipoiaren ondoren, gaurkoan ez geneukan larregi mugitzeko gogorik edonola ere. Gainera, orkatila inguruetan nituen eltxo-ziztadak berpiztu zaizkit boten eraginez, eta jasangaitza da hazgurea. Horri eguzkiak atzo sortutako erredurak gehitu beharko genioke.

    Beraz, telekabina geltoki ondoko lakuetako batera gerturatu gara. Baseliza atzekaldean bazkaldu dugu, itzalpean, eta Zermattera itzuli gara. Dutxatu eta apur bat deskantsatu ondoren, herrian zehar ibili gara. Nik kamararen tripodea etxean utzi behar izan nuen, maletan ez zitzaidalako sartzen, eta orain ez dago Zermatten tripoderik aurkitzeko modurik. Bihar punturik altuenera joango gara eta ziur nago ikuspegia izugarria izango dela, baina tripoderik gabe zaila egingo zait panoramika bat egitea. Eta ostegunetik aurrera eguraldia okertuko denez… argazki gutxi egiteko aukera izango dut. Beste urteren batean itzuli beharko naiz.

    Eguraldiari buruz: atzo bero egin zuen, eta gaur ere bai. Gezurra badirudi ere, ez du hotzik egiten eta fraka eta manga motzean ibiltzeko ez dago arazorik. Hala ere izerdia botatzea ere posible da. Zermatten 25 gradu inguru egin ditu gaur arratsaldean. Sinezgaitza da astearte eta asteazkenean elurra egin izana eta tenperaturak zeroz azpitik egon zirela entzutea.

    Oharra: badakit akatsak egiten ditudala baina hemen daukadan ekipo kaskarrarekin ezin dut besterik egin. Orain gixajoren baten wifia aprobetxatzn ari naiz [ea ez dizkidan pasahitzak lapurtzen eta ni naizen gixajoa!]. Etxera iritsitakoan zuzenduko ditut akatsak eta osatu informazioa.