Jan Bicker (1595-1653) merkatari, armadore, ontzigile, eta burgumaisuak –edo orduko alkateak– 1610 eta 1615 artean Amsterdameko portua handitzeko lanetan sortutako hiru irletako bat erosi zuen 1631. urtean: Bickerseiland. Bertan eraikiarazi zuen etxebizitza, dorre altu batekin, bere itsasontziak Amsterdamera iristen ikusi nahi zituelako.
Izan ere Jan, Gerrit aita bezala, ontzi konpainia baten jabe zen eta Levante [Anatolia eta Egipto arteko ekialdeko Mediterraneoko kostaldea] inguruko produktuak salerosten zituen.
Zehazki noiz jarri zen argi ez badago ere, 1647ko marrazki bati erreparatuz, Bickerren etxearen fatxadan, sarreraren gainekaldean hain zuzen ere, erraldoi (de Reus) baten irudia zegoen*. Honek, ziurrenik, Marte gudaren jainko erromatarra irudikatzen zuen, eta Bickerren aginduetara zegoen ontziolako arotz batek egina egongo zen.
Erraldoiaren lema «ez dago egin ez dezakegun zereginik; zalantzarik gabe esku artean duguna utziko dugu laguntza behar duen gizasemeari laguntza emateko» ei zen.
Estatua H.K. Jonker industriagileak 1850ean erosi bazuen ere, Amsterdameko Fock alkateak irudia gogoko zuen eta Jonkerrekin hitz egin zuen zaindu zezan. Hala ere, mende bat geroago, Erraldoia oso hondatuta zegoen eta Jonkerren arotz zen D. Rijnsdorp-ek erreplika bat egin zuen.
D’Ailly-ren alkatetzapean erraldoia tokiz aldatu zuten 1951ko abuztuaren 2an.
Irlan 150 urte eman eta gero, Jonkerrek Alicantera alde egin zuenean 1972an, berarekin eraman zuen estatua, oroigarritzat. Van Wulften Jonkerren langile ohiak, ordea, erraldoiaren irudia Amsterdamera itzultzeko eskaria egin zuen 2000. urtean eta bilatzeari ekin zion De Nieuw Amsterdam antzerki konpainiako Gerrit Wijnhoud, Rienk Hoff auzotarra, edota Ad Smit polizia komisarioa lagun zituela.
Sei urte geroago estatua Jonkerren bilobaren etxean aurkitu zen, Kanadan, eta honek, bizilagunen eskaria betez, erraldoriaren estatua irlari itzuli zion.
De Key auzo elkarteak bizilagunekin elkarlanean jardun zuen Erraldoia berrizteko lanetan: Egon Schrama bizilagunak oinarria diseinatu zuen eta bertan grabatu zen Jan Witte erraldoiari idatzitako poema, irlako biztanlea bera ere.
2011ko ekainaren 29an, arratsaldeko lauretan, Eberhard van der Laan alkateak erraldoiaren estatua berriztua azaldu zuen, Touwslagerstraat-en, auzotarren desio zaharra betez.
Orduz geroztik Jan Bickerren irla ohia zaintzen diardu egurrezko jainkoak.
* Irudi hau ziurrenik Amsterdameko etxe askotan ikusi daitezken erliebeetako bat izango zen, etxearen jabearen ofizioa isladatzen zuena, eta geroago bilakatuko zen estatua independiente.
Esan beharrik ez dago ahalik eta fidelen idazten ahalegindu naizen arren, informazioa nederlanderaz baino ez dudala aurkitu eta litekeena dela oso zuzena ez izatea.
Iturria: 2011ko ekaineko OpNieuw aldizkaria & ik hou van amsterdam bloga.
Utzi erantzuna